دکتر کورش سلمان نصر

(پژوهشگر ادبیات و سینما)

سریال کوتاه «زیبایی لعاب»  به تهیه‌کنندگی «بخش فارسی رادیو و تلویزیون چین*» و کارگردانی «شو کایبو»، روایتی عاشقانه و لطیف است که پیوند عمیق دو فرهنگ کهن ایران و چین را در ساخت سفال به تصویر می‌کشد. در این درام دل‌نشین، عشق میان جوانی چینی به نام ویران با بازی «سونگ پیژه» و دختری ایرانی به نام نسرین با بازی «شمیم خرمیان»، محور اصلی داستان را شکل می‌دهد. در ادبیات فارسی، زنان چینی‌ نماد زیبایی‌اند و دلربایی می‌کنند؛ اما در این فیلم، دختری ایرانی با زیبایی‌اش دل از ویرانِ چینی می‌برد. به قول سعدی، شاعر بزرگ ایران‌زمین:

همه عالم صنم چین به حکایت گویند                                    صنم ماست که در هر خم زلفش چینی‌ست

    این دلدادگی، نه‌تنها بر بستری از هنر سفالگری جریان می‌یابد، بلکه با سفری در زمان و کاوش در لایه‌های تاریخی، رنگ و بویی جادویی به خود می‌گیرد. این اثر مشترک، که با استقبال گسترده‌ای در سطح بین‌المللی مواجه شده است، ضمن تمرکز بر هنر ساخت ظروف چینی آبی و سفید، روایت‌گر پیوندهای عمیق فرهنگی و هنری میان این دو تمدن کهن است.

    داستان سریال از جایی آغاز می‌شود که «لی ویران/ لی ران»، دانشجوی تاریخ دانشگاه چین، هنگام تحقیق درباره‌ی ظرفی سفالین و کهن، با کتیبه‌ای به خط فارسی مواجه می‌شود. او که تا حدی با زبان فارسی آشناست، تلاش می‌کند متن را بخواند، اما ناگهان از هوش می‌رود و زمانی که چشمانش را می‌گشاید، خود را در چین دوران «مینگ» می‌یابد. در این سرزمین ناشناخته، با نسرین روبه‌رو می‌شود؛ دختری ایرانی که او نیز به‌طور شگفت‌انگیزی از قرن ۲۱ به گذشته پرتاب شده است. نسرین واژه‌نامه‌ای فارسی به او هدیه می‌دهد و ویران که دل در گروِ نسرین و فرهنگ ایران دارد، فارسی می‌آموزد. آنان درمی‌یابند که برای بازگشت به زمان خود، می‌بایست همان ظرف سفالینی را که ویران بر روی آن پژوهش می‌کرد، بازسازی کنند. نسرین با مهارت نقاشی خود، طرحی بدیع از سفال چینی ارائه می‌دهد و ویران نیز فنون سفالگری را فرامی‌گیرد. اما پیچیدگی داستان از جایی آغاز می‌شود که لعاب این ظرف نیازمند رنگ آبی ایرانی است، رنگی کمیاب که تنها برادر نسرین، یک تاجر برجسته، قادر به تأمین آن است. تلاش آنان برای تکمیل این شاهکار هنری، ماجراهای بسیاری را رقم می‌زند و مسیر بازگشتشان را با چالش‌هایی پیش‌بینی‌نشده روبه‌رو می‌سازد.

    از نقاط قوت «زیبایی لعاب»، همکاری هنرمندان ایرانی و چینی است که به داستان، عمقی واقعی و اجرای طبیعی بخشیده است. این سریال، صرفاً اثری سرگرم‌کننده نیست؛ بلکه پلی میان دو تمدن بزرگ محسوب می‌شود. در خلال روایت، جادۀ ابریشم به‌عنوان مسیری برای تبادل فرهنگی، هنری و علمی، نقشی اساسی ایفا می‌کند و هنر دیرینه‌ی سفالگری، همچون رشته‌ای ظریف و درخشان، این دو فرهنگ را در هم می‌تند.

    از زمان انتشار، «زیبایی لعاب» بازخوردهای مثبتی در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی دریافت کرده است. این سریال که به غیر از چین و ایران در پلتفرم‌های نمایش مینی‌سریال نیز منتشر شده، توانسته است توجه علاقه‌مندان به تاریخ، هنر و فرهنگ را جلب کند و حدود ششصد میلیون بیننده از سراسر جهان داشته است. همچنین این سریال به زبان‌های فارسی، انگلیسی، عربی و پرتغالی زیرنویس شده است. در واقع می‌توان زیبایی لعاب را نه‌تنها یک درام عاشقانه، بلکه مستندی فرهنگی دانست که ارتباط ایران و چین را با زبانی شاعرانه به تصویر می‌کشد.

    سفر در زمان، روایت سریال را شگفت‌آور می‌کند و نشان دهندۀ آن است که اگر ایران و چین در قرن ۲۱ قصد دارند دوستی دیرینه‌ی خود را احیا کنند، بی‌تردید، راهی جز توجه دوباره به تاریخ مشترک، تجارت و همکاری‌های هنری ندارند و باید در زمان سفر کنند و گذشتۀ درخشان همکاری‌هایشان را به یادآورند. از همین رهگذر، «زیبایی لعاب» پرسشی اساسی را برای فعالان فرهنگی هر دو کشور مطرح می‌کند: آیا تولید آثار مشترک سینمایی و تلویزیونی، بهترین راه برای معرفی راه تجاری ابریشم و ترویج فرهنگ‌های کهن در عرصه‌ی جهانی نیست؟ ایران و چین هر دو دارای پیشینه‌ی غنی فیلم‌سازی‌اند و ایران، به‌ویژه در سال‌های اخیر، پیشرفت چشمگیری در تکنیک‌های سینمایی و تولید انیمیشن داشته است. اسطوره‌ها، داستان‌های کهن و زمینه‌های تاریخی دو ملت، بستری بی‌بدیل برای خلق آثار فاخر و تأثیرگذار در سطح جهانی به شمار می‌روند که می‌تواند آورده‌های مادی و معنوی برای هر دو تمدن داشته باشد.

«زیبایی لعاب» در پرداخت فیلمنامه و برخی از جنبه‌های ساختاری با ضعف‌هایی همراه است، اما گامی کوچک و استوار در مسیر همکاری‌های بزرگ‌تر میان این دو تمدن کهن محسوب می‌شود. این سریال، بیش از آنکه صرفاً اثری برای سرگرمی باشد، آینه‌ای است برای شناخت هنرهای دستی ایران و چین. این اثر به‌صورت یک سریال کوتاه ارائه شده است، اما ظرفیت آن را دارد که با روایتی پیچیده‌تر و بودجه‌ای گسترده‌تر، به فیلم سینمایی پرفروشی در سطح بین‌المللی تبدیل شود.

در نهایت باید گفت «زیبایی لعاب» نمونه‌ای از یک همکاری موفق فرهنگی میان دو کشور است که از طریق یک روایت دراماتیک، اشتراکات هنری و تاریخی را به نمایش می‌گذارد. این سریال برای علاقه‌مندان به تاریخ و هنر تجربه‌ای منحصربه‌فرد فراهم می‌آورد و نشان می‌دهد که چگونه هنر می‌تواند به‌عنوان پلی برای ایجاد تفاهم و دوستی بین ملت‌ها عمل کند.